زندگینامه امام حسن عسگری(ع)

امام حسن عسگري عليه السلام:

«من به حال اهل خراسان غبطه مي خورم كه دانشمندي بسان فضل بن شاذان در ميان آنهاست و به او دسترسي داشته و از محضرش بهره مي برند.»

«خدا فضل را رحمت كند.»

نيشابور در عصر فضل بن شاذان

فضل بن شاذان در سال 260 وفات نموده، و چنانكه بعد از اين خواهيم گفت وفات وي به نقل مورخان در سن پيري رخ داده است. پس او حداقل هفتاد سال بايد عمر نموده باشد كه از سال 190-260ق. را شامل مي شود.

بنابراين، ايام زندگاني فضل مصادف بود با خلافت مأمون عباسي (198-218) و فرمانروايي طاهريان بر خراسان (205-259ق.) و اوايل حكومت صفاريان (254-290ق.). همچنين ايام عمر وي با روزگار پنج امام بزرگوار شيعه بدين ترتيب مصادف بوده است.

حضرت امام رضا عليه السلام (148-203ق.).

حضرت امام جواد عليه السلام (195-220ق.).

حضرت امام هادي عليه السلام (212-254ق.).

حضرت امام حسن عسكري عليه السلام (232-260ق.).

حضرت صاحب الزمان (ع) (متولد 255 ق.).

فضل خدمت اين بزرگواران را درك نموده و از همه آنها روايت نقل مي كند. آنچنانكه بعد از اين به تفصيل در اين رابطه گفتگو خواهد شد.

سابقة درخشان

نسب فضل بن شاذان به قبيله «ازد» مي رسد. نجاشي به اين مطلب تصريح نموده و در كتاب خود در ذكر فضل بن شاذان چنين مي نويسد:

«الفضل بن شاذان بن الخليل ابومحمد الازدي النيشابوري...»

همچنين علامه حلي در كتاب «الخلاصه» مي فرمايد:

«الفضل بن شاذان (بالشين المعجمه و الدال المعجمه و النون) ابن الخليل (بالخاء المعجمه) ابومحمد الازدي النيسابوري».

چنانچه ملاحظه مي شود هر دو بزرگوار فضل را ازدي نسب معرفي نموده اند. و از اينجا روشن مي شود كه خاندان وي از قبيله ازد بوده و به نيشابور هجرت نموده اند.

كانون علم و ايمان

فضل در خانداني ديندار و پيرو اهلبيت عليهم السلام تولد يافت. و اين امر موجب گشت كه وي از همان دوران كودكي با معارف دين آشنا گردد. پدر وي كه يكي از حديث شناسان عصر ائمه عليهم السلام بود براي كسب حديث از محضر امامان شيعه عليهم السلام مسافرتهايي به عراق نمود و در سفرها فرزند خود فضل را به همراه داشت. علاوه بر آن برادران فضل نيز از راويان اخبار و مردان ديني عصر خود بودند كه ياد و نام آنها جسته و گريخته در كتابهاي رجال ذكر شده است. در اين دفتر، افرادي را كه از خاندان فضل بن شاذان برخاسته و به جهان اسلام خدمت نموده اند به طور مختصر معرفي مي نماييم.

1- شاذان فرزند خليل نيشابوري: شاذان پدر فضل از اصحاب و راويان امام رضا عليه السلام و امام جواد عليه السلام مي باشد. همچنين از شاگردان يونس ابن عبدالرحمن راوي معروف امام موسي بن جعفر عليه السلام است.

2- ابوجعفر محمد بن احمد بن نعيم بن شاذان بن خليل نيشابوري: او نوة برادر فضل بن شاذان مي باشد از او به نامهاي «ابي عبدالله شاذاني»، «شاذاني»، «محمد بن نعيم بن شاذان»، «محمد بن شاذان بن نعيم»، نيز ياد شده است.

3- ابوعبدالله محمد بن شاذان: او نيز يكي از برادران فضل مي باشد و از فضل بن شاذان روايت نقل مي كند و نوة برادري وي ابوجعفر محمد بن احمد بن نعيم بن شاذان نيشابوري از او روايت نقل مي كند.

4- محمد بن فضل بن شاذان نيشابوري: او بزرگترين فرزند فضل مي باشد و به همين جهت كنيه فضل بن شاذان «ابومحمد» بوده است.

5- ابوجعفر محمد بن نعيم بن شاذان ملقب به حاكم: او از عموي خود ابي عبدالله محمد بن شاذان روايت نقل مي كند و شيخ صدوق نيز از وي روايت نقل مي كند.

6- ابونصر قنبر بن علي بن شاذان: او برادرزاده فضل بن شاذان مي باشد و از طريق پدر خود از فضل روايت نقل مي كند و شيخ طوسي از طريق محمد بن علي بن حسين از وي روايت نقل مي كند.

ولادت

از محل تولد فضل بن شاذان اطلاعي در دست نيست، جز اينكه با توجه به اشتهار پدرش به شاذان نيشابوري، مي توان حدس زد كه احتمالاً تولد وي در نيشابور بوده است.

همچنين سال تولد وي در كتب ضبط نشده، ولي آنگونه كه از كتاب كشي بر مي آيد او مدتي پس از وفات هارون عباسي (193 ق.) به همراه پدرش به بغداد آمد. پس تولد او بايد قبل از اين تاريخ بوده و به هنگام وفات، حداقل شصت و هفت سال سن بايد داشته باشد چنانكه بعد از اين بيان خواهد شد.

نام وي فضل و نام پدرش شاذان و نام جدش خليل است. كنيه او ابومحمد و لقبش علم الدين و به ابن شاذان مشهور است.

اشتهار او به ابن شاذان و همچنين بودن نامش فضل و نام پدرش شاذان موجب گرديد كه با دانشمندان عصر خود كه بدين لقب مشهور و با وي هم نام بودند اشتباه گردد. لذا براي رفع هرگونه خطا و اشتباه ناچاريم دانشمندان معاصر و متأخر وي را كه به نام فضل بن شاذان يا با لقب ابن شاذان مشهور بوده اند ذكر نموده و توضيحات كوتاهي پيرامون هر يك ارائه نماييم.

فضل از نگاه امام (ع)

فضل بن شاذان در عصر چهار نفر از ائمه عليهم السلام (امام رضا و امام جواد و امام هادي و امام حسن عسكري عليهم السلام) زندگي مي كرد و در آن عصر رهبر شيعيان در نيشابور به شمار مي آمد. چنانچه اين امر از تعبيرات علما و گفتة خود فضل كه قبلاً نقل شد، در آن بيان كرده كه بعد از هشام بن حكم و سكاك من در برابر مخالفين از شيعه دفاع مي كنم، كاملاً هويدا است. اين امر باعث شده كه ائمه عليهم السلام در مورد وي اظهار نظر نمايند كه از آن بيانات مقام و موقعيت فضل به خوبي مشخص مي گردد. اغلب اين روايات را دانشمندان راوي شناس و بزرگوار شيعه در كتابهاي رجالي خود آورده اند و ما همه را در اينجا درج نموده و پيرامون هر يك توضيحاتي را تقديم مي داريم:

1- كشي در رجال خود از حامد بن محمد علجردي بوشنجي نقل مي كند كه فضل بن شاذان مردي را كه «فورا» لقب داشت و از مردمان بوزجان –از حوالي نيشابور) بود به عراق خدمت امام حسن عسكري عليه السلام به عنوان نماينده ارسال داشت. «فورا» مي گويد: من بر امام حسن عسكري عليه السلام وارد شدم وقتي خواستم از خدمتش خارج شوم كتابي را كه از تأليفات فضل بن شاذان بود و در پارچه اي پيچيده بودم از دستم افتاد پس حضرت كتاب را برداشت و بر آن نظر كرد پس از آن بر مؤلف آن فضل، رحمت فرستاد و فرمود:

«اغبط اهل خراسان بمكان الفضل بن شاذان و كونه بين اظهرهم».

حضرت امام هادي عليه السلام:

آن حضرت در سال 212 متولد شد و سال 220 به امامت رسيد تا در سال 254 در سن 42 سالگي به شهادت نايل آمد.

همه علماي رجال بر اين نكته توافق دارند كه فضل از ياران امام هادي عليه السلام بوده و از او نقل حديث كرده است.

زندگینامه امام هادی (ع)

حضرت امام علی النقی الهادی  (ع)

تولد امام دهم شيعيان حضرت امام علی النقی  (ع) را نيمه ذيحجه سال 212هجری قمری  نوشته اند . پدر آن حضرت ، امام محمد تقی جوادالائمه (ع)و مادرشسمانه از زنان درست کردار پاکدامنی بود که دست قدرت الهی او را برای تربيتمقام ولايت و امامت مأمور کرده بود ، و چه نيکو وظيفه مادری را به انجامرسانيد و بدين مأموريت خدايی قيام کرد . نام آن حضرت - علی - کنيه آن امامهمام " ابوالحسن " و لقبهای مشهور آن حضرت " هادي " و " نقي " بود . حضرتامام هادی (ع ) پس از پدر بزرگوارش در سن 8 سالگی به مقام امامت رسيد ودوران امامتش 33 سال بود . در اين مدت حضرت علی النقی (ع ) برای نشر احکاماسلام و آموزش و پرورش و شناساندن مکتب و مذهب جعفری و تربيت شاگردان واصحاب گرانقدر گامهای بلند برداشت . نه تنها تعليم و تعلم و نگاهبانی فرهنگ اسلامی را امام دهم (ع ) در مدينهعهده دار بود ، و لحظه ای  از آگاه کردن مردم و آشنا کردن آنها بهحقايق مذهبی  نمي آسود ، بلکه در امر به معروف و نهی از منکر و مبارزه پنهان و آشکار باخليفه ستمگر وقت - يعنی  متوکل عباسی - آنی آسايش نداشت . به همين جهتبودکه عبدالله بن عمر والی مدينه بنا بر دشمنی ديرينه و بدخواهی درونی ، بهمتوکلخليفه زمان خود نامه ای  خصومت آميز نوشت ، و به آن امام بزرگوارتهمتها زد ، ونسبتهای ناروا داد و آن حضرت را مرکز فتنه انگيزی و حتی ستمکاری وانمود کردودر حقيقت آنچه در شأن خودش و خليفه زمانش بود به آن امام معصوم (ع ) منسوبنمود ، و اين همه به جهت آن بود که جاذبه امامت و ولايت و علم و فضيلتشمردم را از اطراف جهان اسلام به مدينه مي کشانيد و اين کوته نظران دون همتکهطالب رياست ظاهری و حکومت مادی دنيای فريبنده بودند ، نمي توانستند فروغمعنويت امام را ببينند . و نيز " مورخان و محدثان نوشته اند که امام جماعتحرمين ( = مکه و مدينه ) از سوی دستگاه خلافت ، به متوکل عباسی نوشت : اگرتو را به مکه و مدينه حاجتی است ، علی بن محمد ( هادی ) را از اين دياربيرونبر ، که بيشتر اين ناحيه را مظيع و منقاد خود گردانيده است "

زندگینامه امام محمدتقی (ع)

گوشه‏اى از زندگانى امام محمد تقى (عليه السلام)

-- نهمين امام شيعيان، امام محمد تقى- عليه السلام- در تاريخ 19 ماه مبارك رمضان، و به روايتى، در 15 رمضان سال 195 هجرى در مدينه متولد شدند .

بعضى نيز ولادت آن حضرت را دهم ماه رجب دانسته‏اند .

اين قول را دعاى شريفى كه به حسب نقل از طرف امام زمان- عليه السلام- به ما رسيده است تأييد مى‏كند، چرا كه در آن آمده است: اللهم إنى أسألك بالمولودين فى رجب محمد بن على الثانى و ابنه على بن محمد المنتجب: خداوندا! من به حق دو مولود ماه رجب، يعنى محمد بن على الباقر و فرزندش على بن محمد كه برگزيده تو است از تو تقاضا مى‏كنم .

نام آن حضرت محمد، كنيه ايشان ابو جعفر و القابش تقى و جواد است .

مادر گرامى ايشان سبيكه نام داشت و امام رضا- عليه السلام- ايشان را خيزران مى‏ناميد .

چون سه روز از ميلاد آن حضرت گذشت، ايشان چشمهاى خود را گشودند و به راست و چپ نگاه كردند و سپس با گفتارى فصيح و شيوا فرمودند: أشهد أن لا إله إلا الله و أشهد أن محمدا رسول الله .

آن حضرت در سن 7 سالگى به مقام امامت رسيدند و اين كوچكى سن سبب شد كه حتى بعضى از شيعيان نيز در امامت ايشان شك كنند .

لذا در موسم حج، پس از شرفيابى به محضر ايشان و مشاهده معجزات، كمالات و علوم آن حضرت، به امامت ايشان اقرار نمودند .

زمانى كه مأمون قصد داشت دخترش ام‏الفضل را به عقد امام نهم درآورد، اطرافيانش اظهار داشتند: او كودكى خردسال است و از جهت علم و كمال بى‏بهره، پس بهتر است كمى صبر كنى تا به كمال رسد، سپس دخترت را به عقد او درآورى .

مأمون كه خود بهتر از هر كسى مقام و رتبه ايشان را مى‏دانست، مجلسى از بزرگان علماى عصر خود كه در صدر آنان يحيى بن اكثم قرار داشت ترتيب داد تا با حضرت مناظره كنند .

يحيى بن اكثم پرسيد: نظر شما در مورد كسى كه در حال احرام، شكار كند چيست؟ امام جواد- عليه السلام- فرمود: آيا در حرم صيد كرد يا در خارج از حرم؟ عالم بود يا جاهل؟ عمدا كشت يا سهوا؟ كشنده صيد آزاد بود يا بنده؟ صغير بود يا كبير؟ اولين صيد او بود يا چندمين‏بار؟ صيد، پرنده بود يا غير پرنده؟ كوچك بود يا بزرگ؟ آيا اين فرد پشيمان است يا به عمل خود اصرار دارد؟ شب صيد كرده است يا روز؟ احرام او احرام عمره بود يا احرام حج؟ يحيى بن اكثم كه خود را در مقابل احتمالات متفاوتى ديد كه آمادگى آن را نداشت و حتى احتمال آن را نمى‏داد، درمانده شد و به لكنت زبان افتاد .

آنگاه مأمون، دختر خود را با امام تزويج كرد .

امام - عليه السلام- پس از مدتى اقامت در بغداد، براى انجام مراسم حج به مكه سفر كردند و تا زمان فوت مأمون، يعنى 17 رجب سال 218 هجرى قمرى در آنجا اقامت داشتند .

پس از مأمون، برادرش معتصم عباسى به خلافت رسيد .

زندگينامه امام زين العابدين (ع)

  زندگینامه امام موسی کاظم(ع)

مقدمه:
دوران امامت امام كاظم(ع)، پس از دوره گذار از بحران سياسي بنيعباس، يكي از پر مخاطره ترين ادوار امامت ائمه(ع) است.

امامكاظم(ع)،كه امانت دار ميراث ارزشمند فرهنگي صادقين(ع) بود به دليل اختناق شديدحاكم، امكان گسترش وتوسعه آن را نداشت واز طرف ديگر حفظ جان شيعياني كه پرورشيافتگان دانشگاه بزرگ صادقين(ع) بودند، از هر اقدام ديگري بنا بر قاعده «الاهمفالاهم» مهمتر بود.
در اين وضعيت بحراني سياسي كه امام(ع) درگيريهاي فراواني رابا حاكميت جور تجربه مي كرد رسيدگي به وضعيت شيعيان و ساماندهي آنان به گونه اي كهانسجام تشكل اجتماعي آنان و نيز اعتقاداتشان در معرض خطر نباشد، كاري بس دشواربود.
تحمل شرايط آن دوره و هدايت شيعيان در حالي كه كمترين ارتباط بين امام وپيروان ايشان وجود داشت،به لحاظ استراتژيك بسيار مهم و قابل توجه است.
مديريتدوره بحران زده عصر امام كاظم(ع) مقوله اي است كه در نوشتار ذيل بدان پرداختهمي شود.

   زندگینامه امام جعفر صادق(ع)

نام: جعفر (به معنى نهر جارى پرفايده)

كنيه: ابو عبداللّه
لقب: صادق
نام پدر: حضرت محمد بن على (ع )
نام مادر: معروف به ام فروه، دختر قاسم بن محمد بن ابى بكر
تاريخ ولادت: يكشنبه 17 ربيع الاول ، سال 83 هجرى
مكان ولادت: مدينه
مدت عمر : 65 سال
علت شهادت: مسموميت
قاتل : منصور دوانيقى (خليفه عباسى )
زمان شهادت: يكشنبه 25 شوال ، سال 148 هجرى
مدفن مطهر: قبرستان بقيع ( مدينه )

زندگي امام جعفر صادق (ع)

امام جعفر صادق (ع) در پگاه روز جمعه يا دوشنبه هفدهم ربيع الاول سال 80 هجرى، معروف به سال قحطى، در مدينه ديده به جهان گشود. اما بنا به گفته شيخ مفيد و كلينى، ولادت آن حضرت در سال 83 هجرى اتفاق افتاده است. لكن ابن طلحه روايت نخست را صحيح ‏تر مى‏داند و ابن خشاب نيز در اين باره گويد: چنان كه ذراع براى ما نقل كرده، روايت نخست، سال 80 هجرى، صحيح است. وفات آن امام (ع) در دوشنبه روزى از ماه شوال و بنا به نوشته مؤلف جنات الخلود در 25 شوال و به روايتى نيمه ماه رجب سال 148 هجرى روى داده است. با اين حساب مى‏توان عمر آن حضرت را 68 يا 65 سال گفت كه از اين مقدار 12 سال و چند روزى و يا 15 سال با جدش امام زين العابدين (ع) معاصر بوده و 19 سال با پدرش و 34 سال پس از پدرش زيسته است كه همين مدت، دوران خلافت و امامت آن حضرت به شمار مى‏آيد و نيز بقيه مدتى است كه سلطنت هشام بن عبد الملك، و خلافت وليد بن يزيد بن عبد الملك و يزيد بن وليد عبد الملك، ملقب به ناقص، ابراهيم بن وليد و مروان بن محمد ادامه داشته است.

زندگینامه امام محمد باقر (ع)

حضرت باقر (علیه السلام)در سال ۵۷ هجری در شهر «مدینه» چشم به جهان گشود. او هنگام وفات پدر خود امام زین العابدین (علیه السلام)كه در سال ۹۴ رخ داد، سی و نه سال داشت. نام او «محمد» و كنیه‏اش «ابوجعفر» است و «باقر» و «باقر العلوم» لقب او می‏باشد.

مادر حضرت «ام عبدالله» دختر امام حسن مجتبی (علیه السلام)و از این جهت نخستین كسی بود كه هم از نظر پدر و هم از نظر مادر فاطمی و علوی بوده است.

امام باقر در سال ۱۱۴ هجری در شهر مدینه درگذشت و در قبرستان معروف بقیع، كنار قبر پدر و جدش، به خاك سپده شد. دوران امامت آن حضرت هیجده سال بود.

زندگینامه امام حسین (ع)

امام حسین فرزند دومین امام علی و حضرت زهرا علیهم السلام است . آن حضرت در شهر مدینه به روز سوم شعبان (مصباح المتهجد/758) از سال سوم ( کافی 4638) یا پنجم شعبان از سال چهارم هجرت (ارشاد / 198) دیده به جهان گشود

کنیه ایشان ابوعبدالله و از جمله لقبهایشان رشید - طیب - وفی - زکی - مبارک - سبط و سید آمده است ( کشف الغمه 216/2 ) آن حضرت شش ماه و ده روز با برادر مهترش امام حسن علیه السلام فاصله سنی داشت و مراحل رشد و نمو خویش را مدت کمتر از هفت سال در مصاحبت با رسول الله صلی الله علیه و آله و سی سال در کنار امیرالمومنین و ده سال با امام حسن علیهما السلام گذراند. ( تاریخ اهل البیت /76) و به سال 49 یا 50 هجری پس از شهادت مظلومانه امام حسن علیه السلام امامت شیعیان را بر عهده گرفت .( کافی 461/1 و 462